Systeemintegratie gaat over het slim aan elkaar verbinden van opwek, transport, opslag en verbruik op lokaal niveau, zie ook onze pagina over dit onderwerp. Dit kan zorgen voor een efficiëntere benutting van het elektriciteitsnet. Op korte termijn kan hiermee een deel van de netcongestie worden opgelost, zodat er direct meer duurzame opwek kan worden aangesloten dan nu. Op langere termijn kan het verzwaarde en uitgebreide net beter worden benut, zodat er relatief iets minder investeringen nodig zijn.

Neem het plan voor een zonnedak op het oude gemeentehuis in Leens. Het is een groot dak dat nu niet vol zonnepanelen ligt, omdat er netverzwaring nodig is, en dat is duur. Systeemintegratie zou een oplossing zijn als er een goede businesscase onder ligt voor de coöperatie. Dat vraagt ook een andere benadering van de businesscase: dat je investeert in systeemintegratie en niet in netverzwaring. Je kunt je overschot aan energie immers ook aan de supermarkt ernaast leveren.

Voor gemeenten en netbeheerders is het belangrijk te weten welke initiatieven eraan komen, waar de knelpunten in het net zitten en wat de consequenties daarvan zijn voor initiatieven. Vervolgens kan gekeken worden waar mogelijk oplossingen zijn. Maar ze hebben te weinig zicht op nieuwe initiatieven. Iedereen is het er over eens dat systeemintegratie een kans is, maar het is ook ingewikkeld en duur om te organiseren omdat er zoveel stakeholders bij betrokken zijn. Je moet praktisch mensen bij elkaar brengen en spreken over concrete mogelijkheden. En er is niemand die hierin de regie neemt.

Nog een voorbeeld uit de praktijk: In Usquert wil energiecoöperatie EIK hun zonnepark (23.000 panelen) op vuilstort Usquert aansluiten op het net. Eerst was het niet mogelijk, en toen er toch groen licht kwam moest de subsidieaanvraag de deur uit. Maar tijdens de procedure voor toekenning was er weer rood licht en stond alles on hold. Toen het licht weer groen was, bleek dat er een netverzwaring moest plaatsvinden middels een kabel vanaf Winsum. Kosten: 1.8 miljoen euro. Een onwerkbare situatie voor de coöperatie, en vanuit de maatschappelijke kosten -die pas laat inzichtelijk waren- onwenselijk.

 De energiecoöperatie is nu in gesprek met Enexis en Bronnen vanOns, op zoek naar oplossingen om netverzwaring te voorkomen met systeemintegratie, door bijvoorbeeld slimme opslag en cable pooling met patatfabriek Rixona in Den Andel.

 In het rapport staan verschillende oplossingsrichtingen, zoals een vaste contactpersoon bij netbeheerder en gemeente, ondersteunen van initiatiefnemers met de juiste expertise via een expertpool en goede financiële prikkels om met systeemintegratie aan de slag te gaan

 Het rapport besluit met de aanbeveling om een systeemintegratiecoalitie op te zetten, die regionaal kennis en expertise levert, systeemintegratie aanjaagt en daarover landelijk kennis deelt. In deze coalitie kunnen partijen als Energie Samen, netbeheerders, LTO Noord en andere organisaties zich gezamenlijk gaan inzetten, in nauwe samenwerking met het NPRES en het PAW.

Het rapport lessen systeemintegratie in de praktijk is opgesteld door Energie Samen en de Groninger Energie Koepel (GrEK) in samenwerking met Enexis, in het kader van een verkenningsopdracht vanuit het RVO programma DuurzaamDoor/ Participatietafel Energie, over sociale innovatie en leren rondom participatie in de energietransitie. De centrale vraagstelling van dit project is: ‘Wat is er nodig om systeemintegratie lokaal in de praktijk te brengen?’

 Het onderzoek is gehouden in de gemeente Het Hogeland in de provincie Groningen. Hogeland een landelijke gemeente waar veel lokale energie-initiatieven actief zijn, waar de netcapaciteit een acuut knelpunt is en waar diverse partijen al verkenningen hebben uitgevoerd over in hoeverre systeemintegratie naast netverzwaring een oplossing biedt voor de problematiek rond netinpassing.

Lees de eindrapportage Lessen systeemintegratie in de praktijk